Tryb rozkazujący
Formy trybu rozkazującego w języku niemieckim tworzymy:
- dla 2 osoby liczby pojedynczej: Ucz się niemieckiego - Lern(e) Deutsch!
- dla 2 osoby liczby mnogiej: Uczcie się niemieckiego! - Lernt Deutsch!
- jako formę grzecznościową: Niech się Pan(Pani,Państwo) uczy niemieckiego - Lernen Sie Deutsch
- dla 1 osoby liczby mnogiej: Uczmy się niemieckiego - Lernen wir Deutsch!
Tryb rozkazujący dla 2 os. l.p.
Tworzymy przez odrzucenie końcówki odmiany 2 os. l. p. i pominięcie zaimka osobowego:
du sagst -> Sag! (przykład czasownika słabego)
du sprichst -> Sprich! (przykład czasownika mocnego)
Należy zapamiętać, że czasowniki mocne nie mają przegłosu w trybie rozkazującym. Dlatego mówimy:
du fährst -> Fahr!
du schläfst -> Schlaf!
Jeśli czasownik ma zmianę samogłoski rdzennej np.: "e" na "i" lub "ie" w trybie oznajmującym, to należy również zachować tę zmianę w trybie rozkazującym.
Dawniej obserwowano tendencję, że do form trybu rozkazującego dodawano końcówkę -e. Obecnie dodaje się ją tylko w przypadku przypadkach, w których po odrzuceniu końcówki 2. os. l. p. trudno jest wymówić taki czasownik. Do tej grupy należą czasowniki, których rdzeń kończy się na -d-, -t-, -ig lub gdy temat czasownika kończy się na -m-, -n- i są one poprzedzone również inną spółgłoską (z wyjątkiem -l-,-r-).
np.: rechnen -> Rechne!
öffnen -> Öffne!
ALE: lernen -> Lern! lub Lerne!
Tryb rozkazujący dla 2 os. l.mn.
Aby utworzyć formę trybu rozkazującego wystarczy od formy trybu oznajmującego odrzucić jedynie zaimek:
ihr sagt -> Sagt!
ihr sprecht -> Sprecht!
Tryb rozkazujący dla formy grzecznościowej "Sie"
Tworzymy przez zamianę na szyk przestawny. Forma czasownika pozostaje bez zmian:
Sie sagen -> Sagen Sie! Sie sprechen -> Sprechen Sie!
W przypadku czasowników posiłkowych "haben", "sein" i "werden" najlepiej form nauczyć się na pamieć:
2 os. l. p. du hast... -> Hab ...!
2 os. l. mn. ihr habt... -> Habt ...!
f. grzeczn. Sie haben... -> Haben Sie ...!
du bist ...-> Sei ...!
ihr seid ...-> Seid ...!
f. grzeczn. Sie sind... -> Seien Sie ...!
du wirst... -> Werde...!
ihr werdet... -> Werdet...!
f. grzeczn. Sie werden... -> Werden Sie ...!