Rekcja przymiotnika - przymiotniki niemieckie z przyimkami
Niektóre przymiotniki w języku niemieckim występują z przyimkami i w ten sposób tworzą pełne wyrażenie (np. zły na, zaopatrzony w, zdany na, nadający się do itp.). Ponieważ niektóre przyimki mogą występować zarówno z biernikiem (der Akkusativ) jak i celownikiem (der Dativ), należy zwrócić na to szczególną uwagę. Pamiętajmy, iż poniższe przymiotniki zawsze występują z czasownikiem sein (być). Pamiętajmy iż czasownik sein (być) występuje w różnych formach w zależności od czasu i trybu!
| czas teraźniejszy |
playsein |
| czas przeszły niedokonany |
playwar |
| czas przeszły dokonany |
playist gewesen |
| czas przyszły |
playwerden |
| tryb przypuszczający |
playwäre |
Z przyimkiem an występują:
| an + Dativ (celownik) | |
| playarm | ubogi w |
| playerkrankt | chory na |
| playinteressiert | zainteresowany |
| playreich | bogaty w |
| playschuld | winny |
| an + Akkusativ (biernik) | |
| playgebunden | związany z |
| playgewöhnt | przyzwyczajony do |
A oto kilka przykładów:
| playIch bin an Hunde gewöhnt und habe keine Angst vor ihnen. | Jestem przyzwyczajony do psów i nie boję się ich. |
| playSüßigkeiten sind arm an Nährstoffen. | Słodycze są ubogie w środki odżywcze |
| playViele Kranke sind an Heilpflanzen interessiert. | Wielu chorych jest zainteresowanych roślinami leczniczymi. |
| playAn welchen Rohstoffen ist Polen reich? | W jakie surowce mineralne jest Polska bogata? |
| playWer ist schuld an diesem Unglück? | Kto jest winny temu nieszczęściu? |
Z przyimkiem auf występują:
| auf + Dativ (celownik) | |
| playblind | ślepy na |
| playtaub | głuchy na |
| auf + Akkusativ (biernik) | |
| playangewiesen | zdany na |
| playaufmerksam | uważny na |
| playböse | zły na |
| playeifersüchtig | zazdrosny o |
| playneugierig | ciekawy |
| playneidisch | zawistny o |
| playstolz | dumny z |
| playwütend | wściekły na |
Dla przykładu kilka zdań:
| playBist du eifersüchtig auf deinen Freund? | Jesteś zazdrosna o twojego chłopaka? |
| playBitte, sei nicht böse auf mich! | Proszę, nie bądź na mnie zły! |
| playEr ist auf Hilfe fremder Menschen angewiesen. | On jest zdany na pomoc obcych ludzi. |
| playDer Vater ist stolz auf seinen Sohn. | Ojciec jest dumny ze swojego syna. |
| playIch bin auf einem Ohr taub und höre nicht alles, was du sagst. | Jestem głuchy na jedno ucho i nie słyszę wszystkiego, co mówisz. |
| playIhr wartet auf die Zeichen nicht aufmerksam! | Oni nie byli uważni na znaki. |
Tylko trzy przymiotniki występują z przimkiem bei. Po przyimku bei rzeczownik zawsze występuje w celowniku (der Dativ):
| playbehilflich | pomocny w/przy |
| playbeliebt | ulubiony przez |
| playverhasst | znienawidzony przez |
Spójrzmy na poniższe zdania:
| playEine Stadtkarte ist behilflich bei einer Stadtrundfahrt. | Mapa jest pomocna w zwiedzaniu miasta. |
| playDiese Informationen sind behilflich bei der Firmengründung. | Te informacje są pomocne w zakładaniu firmy. |
| playWelches Waschpulver ist beliebt bei den Konsumenten? | Który proszek do prania jest ulubiony przez konsumentów? |
| playDie Schule ist verhasst bei fast allen Schülern. | Szkoła jest znienawidzona przez prawie wszystkich uczniów. |
Przyimek für wymaga użycia rzeczownika w bierniku (der Akkusativ):
| playaufgeschlossen | otwarty na |
| playbekannt | znany z |
| playcharakteristisch | charakterystyczny dla |
| playgeeignet | nadający się do |
| playnotwendig | konieczny do |
| playvorteilhaft | korzystny dla |
| playzuständig | odpowiedzialny za, właściwy dla |
| playinteressant | interesujący dla |
| playklar | jasny dla |
| playmöglich | możliwy dla |
| playnützlich | użyteczny dla |
| playschädlich | szkodliwy dla |
| playverständlich | zrozumiały dla |
| playwichtig | ważny dla |
Oto przykłady zastosowania w zdaniach:
| playSie ist immer für neue Ideen aufgeschlossen. | Ona jest zawsze otwarta na nowe pomysły. |
| playWer ist zuständig für die Sicherheitskontrollen am Flughafen? | Kto jest odpowiedzialny za kontrolę bezpieczeństwa na lotnisku? |
| playAbgase sind schädlich für die Umwelt. | Spaliny są szkodliwe dla środowiska. |
| playDas Kaffeehaus ist für seine Torten bekannt. | Ta kawiarnia jest znana ze swoich tortów. |
| playCharakteristisch für diesen Nationalpark sind Dünenpflanzen. | Charakterystyczne dla tego parku narodowego są rośliny wydmowe. |
| playIst vegetarische Ernährung für Kinder geeignet? | Czy wegetariańskie odżywianie nadaje się dla dzieci? |
| playNotwendig für die Teilnahme an dieser Reise vor allem ein gültiger Pass. | Konieczny do udziału w tej podróży jest przede wszystkim ważny paszport. |
| playDieser Vertrag ist für beide Parteien vorteilhaft. | Ta umowa jest korzystna dla obu stron. |
Przyimek gegen występuje tylko z biernikiem (der Akkusativ):
| playallergisch | mieć alergię na |
| playgleichgültig | obojętny na |
| playmisstrauisch | nieufny wobec |
| playstreng | wymagający |
Przykłady:
| playJedes fünfte Kind ist allergisch gegen bestimmte Nahrungsmittel. | Co piąte dziecko ma alergię na określone środki spożywcze. |
| playDie Mutter ist gegen die Bitten ihres Sohns gleichgültig. | Matka jest obojętna na prośby syna. |
| playIch bin gegen alles misstrauisch,was ich aus dem Internet herunterlade. | Jestem nieufna wobec wszystkiego, co ściągam z internetu. |
Przyimek in łączy się tylko w jednym przypadku z biernikiem (der Akkusativ) a w pozostałych przypadkach występuje z celownikiem (der Dativ).
| in + Akkusativ (biernik) | |
| playverliebt | zakochany w |
| in + Dativ (celownik) | |
| playbewandert | obeznany z, orientujący się w |
| playerfahren | doświadczony w |
| playgeübt | wyćwiczony w, wprawny w, obeznany z |
| playnachlässig | niedbały w |
| playwohnhaft | zamieszkały w |
Szczególną uwagę należy zwrócić na występujący z biernikiem (der Akkusativ) verliebt in (zakochany w):
| playThomas ist in seine Freundin verliebt. | Thomas jest zakochany w swojej przyjaciółce. |
| playMeine Mutter ist in meinen Vater verliebt. | Moja matka jest zakochana w moim ojcu. |
| playSind sie geübt im Umgang mit diesen Maschinen? | Czy jest Pan obeznany z obchodzeniem się z tymi maszynami? |
| playDer Autor des Romans ist wohnhaft in der Schweiz. | Autor tej powieści jest zamieszkały w Szwajcarii. |
Przyimek mit zawsze łączy się z celownikiem (der Dativ):
| playbefreundet | zaprzyjaźniony z |
| playbekannt | znać kogoś |
| playeinverstanden | zgodny z |
| playfertig | skończyć z |
| playvergleichbar | porównywalny z |
| playverheiratet | zamężna, żonaty |
| playversehen | zaopatrzony w |
| playzufrieden | zadowolony z |
Użycie w zdaniach nie powinno sprawiać problemów:
| playSie ist bekannt mit dem Schauspieler. | Ona zna tego aktora. |
| playBist du mit meiner These einverstanden? | Zgadzasz się z moją tezą? |
| playDie Mutter ist zufrieden mit der Entscheidung ihrer Tochter. | Matka jest zadowolona z decyzji córki. |
| playAngela ist befreundet mit meiner Schwester. | Angela jest zaprzyjaźniona z moją siostrą. |
| playDiese Zeitschrift ist vergleichbar mit anderen Frauenzeitschriften wie Elle oder Vogue. | To czasopismo jest porównywalne z innymi czasopismami kobiecymi jak Elle czy Vogue. |
| playDie Küche in diesem Ferienhaus ist versehen mit Mikrowelle, Kühlschrank und Geschirrspüler. | Kuchnia w tym domku letniskowym jest zaopatrzona w mikrofalówkę, lodówkę i zmywarkę do naczyń. |
Kolejnym przyimkiem, który łączy się tylko z celownikiem (der Dativ) jest nach:
| playehrgeizig | ambitny |
| playgierig | żądny |
| playverrückt | zwariowany na punkcie |
| playIch bin so gierig nach Leben! | Jestem tak żądna życia! |
| playIch bin verrückt nach dir. | Zwariowałem na twoim punkcie. |
| playEr ist verrückt nach dieser Schauspielerin. | On zwariował na punkcie tej aktorki. |
Przyimek über zawsze występuje z biernikiem (der Akkusativ):
| playärgerlich | zły, rozgniewany z powodu |
| playentsetzt | przerażony |
| playerfreut | uradowany z |
| playerstaunt | zdumiony |
| playfroh | zadowolony z |
| playglücklich | szczęśliwy z |
| playtraurig | smutny |
Kilka przykładów:
| playWir sind froh über jede positive Botschaft. | Jesteśmy zadowoleni z każdej pozytywnej informacji. |
| playAlle sind erstaunt über ihren Rücktritt. | Wszyscy są zdumieni jej odejściem. |
| playDer Vater ist entsetzt über die Lügen seines Sohnes. | Ojciec jest przerażony kłamstwami syna. |
| playSei nicht traurig über mich. | Nie bądź smutna z mojego powodu. |
| playDer blinde Mann ist glücklich über die Chance, wieder sehen zu können. | Niewidomy mężczyzna jest szczęśliwy z szansy, że znów będzie mógł widzieć. |
| playDie Eltern sind ärgerlich über die Noten ihres Kindes. | Rodzice zą rozgniewani z powodu ocen swojego dziecka. |
Z przyimkiem um i biernikiem (der Akkusativ) występują tylko dwa przymiotniki:
| playbesorgt | troszczyć się o |
| playverlegen | zakłopotany |
| playDer Papst ist um verlorene Seelen besorgt. | Papież troszczy się o zagubione dusze. |
| playDie Redaktion ist um den Bericht verlegen. | Redakcja jest zakłopotana tym doniesieniem. |
Przyimek von łączy się tylko z celownikiem (der Dativ):
| playabhängig | zależny od |
| playbeeindruckt | będący pod wrażeniem |
| playbegeistert | zachwycony |
| playfrei | wolny od |
| playvoll | pełny |
Oto zastosowanie w zdaniach:
| playKleine Kinder sind frei von Verpflichtungen. | Małe dzieci są wolne od zobowiązań. |
| playJeder ist beeindruckt von seiner Intelligenz. | Każdy jest pod wrażeniem jego inteligencji. |
| playElla ist begeistert von dem Klavierspiel ihres Bruders. | Ella jest zachwycona grą na fortepianie swojego brata. |
| playDas Leben ist voll von Überraschungen. | Życie jest pełne niespodzianek. |
Przyimek vor łączy się tylko z celownikiem (der Dativ):
| playblass | blady z |
| playrot | czerwony z |
| playsicher | zabezpieczony przed |
| playstumm | niemy z |
| playSie ist blass vor Neid. | Ona jest blada z zazdrości. |
| playIhr Geld ist sicher vor dem Zugriff anderer. | Państwa pieniądze są zabezpieczone przed dostępem innych. |
| playDer Junge ist stumm vor Angst. | Chłopiec jest niemy ze strachu. |
Także zu łączy się tylko z celownikiem (der Dativ):
| playbereit | gotowy do |
| playfähig | zdolny do |
| playentschlossen | zdecydowany na |
| playlieb | miły dla |
| playnett | miły dla |
| playfreundlich | przyjazny dla |
| playDer Airbus ist bereit zum Abflug nach Berlin. | Airus jest gotowy do odlotu do Berlina. |
| playDer Mensch ist fähig zum Guten und zum Bösen. | Człowiek jest zdolny do czynienia dobra i zła. |
| playKinder, seid lieb zueinander! | Dzieci, bądźcie dla siebie miłe! |
| playMein Bruder ist freundlich zu allen Menschen. | Mój brat jest przyjazny dla wszystkich ludzi. |
| playViele Länder sind entschlossen zum Kampf gegen den Terrorismus. | Wiele krajów jest zdecydowanych na walkę z terroryzmem. |