Przydawka rozwinięta - język niemiecki
Przydawka rozwinięta (das erweiterte Attribut) to forma gramatyczna, dzięki której zdanie przydawkowe możemy wyrazić w skrócony sposób. Czym jest zdanie przydawkowe? To zdanie podrzędne, dodane po przecinku i określające rzeczownik zdania nadrzędnego. Np.:
| playDer Mann, der in diesem Jahr in die Schweiz fährt, ist unser Nachbar. | Ten mężczyzna, który w tym roku jedzie do Szwajcarii, jest naszym sąsiadem. |
| playZwei Frauen, die vor dem Hotel stehen, sind Ausländerinnen. | Dwie kobiety, które stoją przed hotelem, są obcokrajowcami. |
Przydawka rozwinięta charakteryzuje się tym, że zdanie przydawkowe (zaznaczone na powyższym przykładzie) nie występuje w formie zdania podrzędnego, lecz jest częścią zdania nadrzędnego i występuje między rodzajnikiem (albo liczebnikiem) i rzeczownikiem. Reszta zdania nie ulega zmianie. Wygląda to więc tak:
| playDer ... Mann ist unser Nachbar. | Ten ... mężczyzna jest naszym sąsiadem. |
| playZwei ... Frauen sind Ausländerinnen. | Dwie kobiety ... są obcokrajowcami. |
Aby móc wstawić brakującą część zdania, należy nieco ją zmienić. Przede wszystkim odrzucamy zaimek względny der/die/das (ten/ta/to). Drugi krok polega na przekształceniu czasownika w imiesłów czasu teraźniejszego (Partizip Präsens) lub imiesłów czasu przeszłego (Partizip Perfekt).
Imiesłów czasu teraźniejszego ma charakterystyczną końcówkę -d (-ący/-ąca/-ące), która jest dodawana do bezokolicznika. Imiesłów czasu przeszłego to trzecia forma czasownika (Partizip II).
| bezokolicznik | |
| playschreiben | pisać |
| playtrinken | pić |
| playsprechen | mówić |
| imiesłów czasu teraźniejszego |
|
| playschreibend | piszący |
| playtrinkend | pijący |
| playsprechend | mówiący |
| imiesłów czasu przeszłego |
|
| playgeschrieben | napisany |
| playgetrunken | wypity |
| playgesprochen | powiedziany |
Powyższe imiesłowy odmieniają się jak przymiotniki.
Co dzieje się dalej ze zdaniem przydawkowym?
Po rodzajniku lub liczebniku stoi grupa wyrazów określająca dany rzeczownik. Po tych wyrazach jest imiesłów czasu teraźniejszego lub przeszłego a po nim rzeczownik i reszta danego wyrażenia. Spójrzmy jak wyglądają nasze zdania:
| playDer in diesem Jahr in die Schweiz fahrende Mann ist unser Nachbar. | Ten jadący w tym roku do Szwajcarii mężczyzna jest naszym sąsiadem. |
| playZwei vor dem Hotel stehende Frauen sind Ausländerinnen. | Dwie stojące przed hotelem kobiety są obcokrajowcami. |
Wiedząc, jak powstaje przydawka rozwinięta, zamiana poniższych wyrażeń nie powinna sprawić żadnych trudności:
| playein Ausländer, der nach Posen kommt | obcokrajowiec, który przybywa do Poznania |
| playein nach Posen kommender Ausländer | przybywający do Poznania obcokrajowiec |
| playder Lehrer, der immer laut spricht | nauczyciel, który zawsze głośno mówi |
| playder immer laut sprechende Lehrer | zawsze głośno mówiący nauczyciel |
| playdas Kind, das Bücher liest | dziecko, które czyta książki |
| playdas Bücher lesende Kind | czytające książki dziecko |
| playder Angestellte, der Bestellungen macht | pracownik, który robi zamwienia |
| playder Bestellungen machende Angestellte | robiący zamówienia pracownik |
| playeine Frau, die zwei Kinder hat | pewna kobieta, która ma dwójkę dzieci |
| playeine zwei Kinder habende Frau | pewna mająca dwójkę dzieci kobieta |