Niemieckie rzeczowniki złożone
Rzeczowniki złożone stanowią w języku niemieckim bardzo dużą grupę. Rzeczowniki złożone składają się z dwóch lub więcej wyrazów, przy czym ostatni wyraz zawsze jest rzeczownikiem. Rzeczownik złożony ma taki rodzaj jaki ostatni jego wyraz.
playdie Blume + der Topf | = | playder Blumentopf | doniczka |
playdie Zeitung + die Anzeige | = | playdie Zeitungsanzeige | ogłoszenie w gazecie |
playdie Stadt + das Zentrum | = | playdas Stadtzentrum | centrum miasta |
playder Tee + der Löffel | = | playder Teelöffel | łyżeczka od herbaty |
playdie Straße + die Bahn | = | playdie Straßenbahn | tramwaj |
playder Apfel + der Saft | = | playder Apfelsaft | sok jabłkowy |
Rzeczowniki złożone mogą powstać poprzez połączenie:
rzeczownika z rzeczownikiem:
playdie Bahn + der Hof | = | playder Bahnhof | dworzec |
playder Wein + das Glas | = | playdas Weinglas | kieliszek |
playdie Bücher + das Regal | = | playdas Bücherregal | regał na książki |
Rzeczownik łączy się z innym rzeczownikiem bezpośrednio, tak jak w powyższym przykładzie lub poprzez spójki -s, -es, -n, -en, -r, -er. Najczęściej występującą spójką jest -s. Występuje ona zawsze wtedy gdy pierwszy rzeczownik składa się z dwóch lub więcej sylab lub gdy pierwszy rzeczownik zakończony jest na: -keit,-heit, -ion, -schaft, -ung, -tät. Pozostałe spójki nie mają określonych reguł użycia.
spójka -s- | |
playdas Arbeitszimmer | gabinet do pracy |
playdas Geburtsdatum | data urodzenia |
playder Zeitungsartikel | artykuł w gazecie |
playdas Verkehrsmittel | środek komunikacji |
playder Schwangerschaftstest | test ciążowy |
playder Universitätslehrer | wykładowca akademicki |
pozostałe spójki | |
playder Jahresbericht | sprawozdanie roczne |
playdie Manneskraft | siła męska |
playder Wochentag | dzień tygodnia |
playdas Patenkind | chrześniak |
playdas Studentenheim | akademik |
playder Schwanengesang | łabędzi śpiew |
playdas Kinderheim | dom dziecka |
playdas Kinderzimmer | pokój dziecięcy |
przymiotnika z rzeczownikiem:
playrot + der Wein | = | playder Rotwein | czerwone wino |
playalt + die Stadt | = | playdie Altstadt | starówka |
playgroß + der Vater | = | playder Großvater | dziadek |
przyimka z rzeczownikiem:
playmit + der Arbeiter | = | playder Mitarbeiter | współpracownik |
playneben + die Rolle | = | playdie Nebenrolle | rola drugorzędna |
playvor + der Name | = | playder Vorname | imię |
playan + der Bau | = | playder Anbau | przybudówka |
czasownika z rzeczownikiem (powstają poprzez odrzucenie końcówki bezokolicznika -en):
playschreiben + der Tisch | = | playder Schreibtisch | biurko |
playessen + das Zimmer | = | playdas Esszimmer | jadalnia |
playwohnen + das Haus | = | playdas Wohnhaus | dom mieszkalny |
Rzeczowniki mogą łączyć się z innymi rzeczownikami w dowolnej kombinacji, zachowując zawsze zasadę, że ostatnim członem jest rzeczownik. Jeden rzeczownik może łączyć się z wieloma innymi rzeczownikami będąc na pierwszym lub ostatnim miejscu.
der Tag - dzień | |
playder Tagesablauf | przebieg dnia |
playder Tagesbedarf | zapotrzebowanie dzienne |
playdie Tagesordnung | porządek dzienny/porządek obrad |
playder Tagespreis | cena dnia |
playder Arbeitstag | dzień roboczy |
playder Wochentag | dzień tygodnia |
playder Jahrestag | rocznica |
Zasada ta dotyczy także przymiotników i przyimków, przy czym mogą one znajdować się tylko i wyłącznie na pierwszym miejscu, ponieważ na ostatnim miejscu zawsze jest rzeczownik.
rot - czerwony | |
playder Rotwein | czerwone wino |
playdas Rotkäppchen | czerwony kapturek |
playdie Rotbuche | buk czerwony |
playder Rotkohl | kapusta czerwona |
Także istniejący już rzeczownik złożony może łączyć się z innymi częściami mowy praktycznie bez ograniczeń. Oto przykład:
playrot + der Wein | = | playder Rotwein | czerwone wino |
do tego słowa możemy następnie dodać kolejne:
playder Rotwein + das Glas | = | playdas Rotweinglas | kieliszek do czerwonego wina |
jeśli chodzi nam o producenta (der Hersteller) kieliszków do czerwonego wina wystarczy do powyższego słowa dopisać kolejne:
playdas Rotweinglas + der Hersteller | = | playder Rotweinglashersteller | producent kieliszków do czerwonego wina |
Taki producent ma matkę (die Mutter), która będzie nazywała się:
playder Rotweinglashersteller + die Mutter | = | playdie Rotweinglasherstellermutter | matka producenta kieliszków do czerwonego wina |
Porywacz (der Entführer) matki producenta kieliszków do czerwonego wina to:
playdie Rotweinglasherstellersmutter + der Entführer | = | playder Rotweinglasherstellermutterentführer | porywacz matki producenta kieliszków do czerwonego wina |
W ten sposób powyższe słowo może zostać rozbudowane do dowolnej długości.