Przyimki z celownikiem lub biernikiem - język niemiecki
Zastosowanie odpowiedniego przypadku podczas użycia niewielkiej grupy przyimków uzależnione jest od tego, czy czasownik wyraża spoczynek, czy ruch. Służą do tego dwa pytania, które należy w takiej sytuacji postawić:
| playwohin | dokąd |
| playwo | gdzie |
Na pytanie wohin (dokąd) odpowiada biernik (der Akkusativ) a czasownik wyraża ruch. Często jest to czasownik wyrażający kierunek, w jakim coś się porusza.
Na pytanie wo (gdzie) odpowiada celownik (der Dativ) a czasownik wyraża spoczynek. Oznacza to, że w opisywanej czynności nie ma ruchu.
Przy tym podziale pomocne jest zrozumienie znaczenia poniższych czasowników:
| wohin (dokąd) | wo (gdzie) |
| playhängen | playhängen |
| wieszać | wisieć |
| playstellen | playstehen |
| stawiać | stać |
| playlegen | playliegen |
| kłaść | leżeć |
| playsich setzen | playsitzen |
| siadać | siedzieć |
| playstecken | playstecken |
| wkładać | tkwić |
Do przyimków mogących łączyć się z biernikiem lub celownikiem należą:
| playan | na, w, przy |
| playauf | na |
| playin | do, za, w |
| playüber | nad |
| playunter | pod |
| playvor | przed |
| playhinter | za |
| playneben | obok |
| playzwischen | między |
Wątpliwości co do zastosowania odpowiedniego przypadku rozjaśnią poniższe przykłady:
| przyimki z biernikiem (der Akkusativ) | przyimki z celownikiem (der Dativ) |
| an (na, w, przy) | |
| playDer Lehrer hängt die Tafel an die Wand. | playDie Tafel hängt an der Wand. |
| Nauczyciel wiesza Tablicę na ścianie. | Tablica wisi na ścianie. |
| playWir stellen den Tisch an die Tür. | playDer Tisch steht an der Tür. |
| Stawiamy stół przy drzwiach. | Stół stoi przy drzwiach. |
| playMathias setzt sich an das Fenster. | playMathias sitzt an dem Fenster. |
| Mathias siada przy oknie. | Mathias siedzi przy oknie. |
| auf (na) | |
| playIch lege das Buch auf den Tisch. | playDas Buch liegt auf dem Tisch. |
| Kładę książkę na stół. | Książka leży na stole. |
| playDer Student setzt sich auf den Stuhl. | playDer Student sitzt auf dem Stuhl. |
| Student siada na krześle. | Student siedzi na krześle. |
| playDer Gast hängt den Mantel an den Haken. | playDer Mantel hängt an dem Haken. |
| Gość wiesza płaszcz na wieszak. | Płaszcz wisi na wieszaku. |
| in (do, za, w) | |
| playIch gehe in die Disco. | playIch bin in der Disco. |
| Idę na dyskotekę. | Jestem na dyskotece. |
| playEva geht in das Zimmer. | playEva ist in dem Zimmer. |
| Ewa idzie do pokoju. | Ewa jest w pokoju. |
| playDie Kinder gehen in den Garten. | playDie Kinder sind in dem Garten. |
| Dzieci idą do ogrodu. | Dzieci są w ogrodzie. |
| über (nad) | |
| playAdam hängt die Lampe über den Tisch. | playDie Lampe hängt über dem Tisch. |
| Adam wiesza lampę nad stołem. | Lampa wisi nad stołem. |
| playDas Kind hängt einen Schleier über das Bett. | playEin Schleier hängt über dem Bett. |
| Dziecko wiesza zasłonę nad łóżkiem. | Zasłona wisi nad łóżkiem. |
| unter (pod, wśród) | |
| playDer Hund legt sich unter den Tisch. | playDer Hund liegt unter dem Tisch. |
| Pies kładzie się pod stół. | Pies leży pod stołem. |
| playEr stellt den Sessel unter die Lampe. | playDer Sessel steht unter der Lampe. |
| On stawia fotel pod lampą. | Fotel stoi pod lampą. |
| vor (przed) | |
| playWir gehen vor das Haus. | playWir sind vor dem Haus. |
| Idziemy przed dom. | Jesteśmy przed domem. |
| playEr stellt den Sessel vor das Regal. | playDer Sessel steht vor dem Regal. |
| On stawia fotel przed regał. | Fotel stoi przed regałem. |
| hinter (za) | |
| playDie Katze legt sich hinter die Couch. | playDie Katze liegt hinter der Couch. |
| Kot kładzie się za tapczan. | Kot leży za tapczanem. |
| playUwe geht hinter das Haus. | playUwe ist hinter dem Haus. |
| Uwe idzie za dom. | Uwe jest za domem. |
| playEr versteckt sich hinter den Container. | playEr ist hinter dem Container versteckt. |
| On chowa się za kontener. | On jest schowany za kontenerem. |
| neben (obok) | |
| playIch lege das Buch neben das Heft. | playDas Buch liegt neben dem Heft. |
| Kładę książkę obok zeszytu. | Książka leży obok zeszytu. |
| playHelga setzt sich neben den Baum. | playHelga sitzt an dem Baum. |
| Helga siada obok drzewa. | Helga siedzi przy drzewie. |
| zwischen (między) | |
| playEr steckt das Heft zwischen die Bücher. | playDas Heft steckt zwischen den Büchern. |
| On wkłada zeszyt między książki. | Zeszyt tkwi między książkami. |
| playIch lege den Kuli zwischen das Buch und das Heft. | playDer Kuli liegt zwischen dem Buch und dem Heft. |
| Kładę długopis między książkę i zeszyt. | Długopis leży między książką i zeszytem. |
Przyimki z pierwszej kolumny, czyli te, które wymagają biernika (der Akkusativ) zawsze wyrażają ruch, zmianę miejsca, obiekt się przemieszcza. Druga kolumna to przyimki łączące się z celownikiem (der Dativ) informują, że obiekt jest w stanie spoczynku, gdzieś się znajduje i nie zmienia swojego miejsca.
Jeśli czasownikiem jest sein (być) wówczas po przyimku występuje celownik (der Dativ):
| playEr ist in der Schule. | On jest w szkole. |
| playDas Kind ist im Garten. | Dziecko jest w ogrodzie. |
| playDer Lehrer ist in der Klasse. | Nauczyciel jest w klasie. |
| playDie Mutter ist hinter dem Haus. | Matka jest za domem. |
| playDer Teller ist auf dem Tisch. | Talerz jest na stole. |
Dwa przyimki z powyżej wymienionych odpowiadają także na pytanie wann (kiedy) i łączą się z celownikiem (der Dativ). Są to następujące przyimki:
| playan | w |
| playvor | przed |
Oto przykłady:
| playAm Montag gehe ich zum Arzt. | W poniedziałek idę do lekarza. |
| playAm Wochenende fahre ich nach Berlin. | W weekend jadę do Berlina. |
| playEr kommt am Nachmittag. | On przyjdzie po południu. |
| playVor zwei Tagen war ich noch in Griechenland. | Przed dwoma dniami byłem jeszcze w Grecji. |
| playEr war bei mir vor Weihnachten. | On był u mnie przed Bożym Narodzeniem. |
| playBesuchte er dich vor einer Woche? | Odwiedził cię przed tygodniem? |
