Imiesłowy w języku niemieckim
W języku niemieckim występują dwa typy imiesłowów. Są to imiesłów czasu teraźniejszego (Partizip Präsens zwany także Partizip I) oraz imiesłów czasu przeszłego (Partizip Perfekt znany także jako Partizip II). Mimo skomplikowanej nazwy ich tworzenie oraz użycie jest niezwykle proste.
Zacznijmy od imiesłowu czasu teraźniejszego (Partizip Präsens/Partizip I). Odpowiada on polskiemu imiesłowowi przymiotnikowemu czynnemu kończącemu się na -ący/-ąca/-ące oraz imiesłowowi współczesnemu -ąc. Mówiąc krótko słowa takie jak:
| imiesłów współczesny -ąc |
imiesłów przymiotnikowy czynny |
||
| -ący | -ąca | -ące | |
| siedząc | siedzący | siedząca | siedzące |
| pisząc | piszący | pisząca | piszące |
| mówiąc | mówiący | mówiąca | mówiące |
| płacząc | płaczący | płacząca | płaczące |
Imiesłów współczesny powstaje w języku niemieckim poprzez dodanie do bezokolicznika końcówki -d.
| playschreibend | pisząc |
| playsehend | widząc |
| playweinend | płacząc |
| playliegend | leżąc |
| playfragend | pytając |
| playsingend | śpiewając |
| playDie Kinder gingen singend von Haus zu Haus. | Dzieci szły śpiewając od domu do domu. |
| playDer Schüler sitzt schreibend am Tisch. | Uczeń siedzi przy stole pisząc. |
| playDer Hund liegt schnarchend in der Ecke. | Pies leży w rogu chrapiąc. |
| playSie wartete auf ihren Mann lesend ein Buch. | Czekała na swojego męża czytając książkę. |
| playDas Kind kam nach Hause schreiend und weinend. | Dziecko przyszło do domu krzycząc i płacząc. |
Imiesłowy przymiotnikowe czynne oprócz końcówki -d otrzymują także końcówkę przymiotnika charakterystyczną dla danego przypadku i rodzaju:
| playKennst du ein lesendes Kind? | Znasz jakieś czytające dziecko? |
| playSiehst du die arbeitenden Männer? | Widzisz tych pracujących mężczyzn? |
| playWir suchen eine schön singende Frau. | Szukamy ładnie śpiewającej kobiety. |
| playMan spricht viel von dem kommenden Monat. | Dużo się mówi o nadchodzącym miesiącu. |
| playIm Fühling verursacht der schmelzende Schnee viele Unfälle. | Na wiosnę topniejący śnieg powoduje wiele wypadków. |
Jeśli przed Partizip I (Partizip Präsent) wstawimy wyraz zu, wówczas będzie to oznaczało czynność, którą należy wykonać. Pamiętajmy o odpowiedniej końcówce, zależnej od rodzaju i przypadku rzeczownika:
| playdas zu lesende Buch | książka, którą należy przeczytać |
| playdie zu bearbeitenden Themen | tematy, które należy opracować |
| playdas zu vermietende Zimmer | pokój, który jest do wynajęcia |
| playder zu untersuchende Patient | pacjent, który jest do zbadania |
| playdie zu vorliegende Arbeit | praca, która jest do przedłożenia |
Niewielkim i, jak się zaraz okaże, nietrudnym krokiem przejdźmy do tworzenia imiesłowu czasu przeszłego (Partizip Perfekt/Partizip II). Chodzi tutaj o imiesłowy przymiotnikowe bierne, które oznaczają czynność już wykonaną:
| imiesłów przymiotnikowy bierny | ||
| używany | używana | używane |
| przeczytany | przeczytana | przeczytane |
| napisany | napisana | napisane |
| kupiony | kupiona | kupione |
Imiesłów czasu przeszłego to trzecia forma podstawowa czasownika (Partizip II):
| playgefragt | zapytany |
| playgebraucht | używany |
| playgesehen | widziany |
| playentstanden | powstały |
| playgesungen | zaśpiewany |
| playgemacht | zrobiony |
| playgelesen | przeczytany |
| playgeschrieben | napisany |
| playbesprochen | omówiony |
O tworzeniu trzeciej formy czasownika dowiesz się więcej w odpowiednim dziale.
Imiesłów czasu przeszłego służy m.in. do określania stanu (Zustandspassiv):
| playDas Auto ist gebraucht. | Ten samochód jest używany. |
| playDie Maschinen sind importiert. | Maszyny są importowane. |
| playDas Formular ist nicht unterschrieben. | Ten formularz nie jest podpisany. |
| playDas Fenster ist geöffnet. | Okno jest otwarte. |
| playDer Film ist gut gemacht. | Film jest dobrze zrobiony. |
| playDie Arbeiten sind korrigiert. | Prace są poprawione. |
Jeśli imiesłów czasu przeszłego występuje jako przydawka (tzn. między rodzajnikiem a rzeczownikiem), należy pamiętać o odmianie przymiotnikowej:
| playDas geschriebene Roman brachte dem Autor Anerkennung. | Napisana powieść przyniosła autorowi uznanie. |
| playHat dir das gesungene Lied nicht gefallen? | Czy zaśpiewana piosenka ci się nie podobała? |
| playDank der gut bestandenen Prüfung bekam er ein Stipendium. | Dzięki dobrze zdanemu egzaminowi otrzymał stypendium. |
| playIch habe ein gebrauchtes Auto gekauft. | Kupiłem używany samochód. |
| playDie eingeladenen Gäste haben sich verspätet. | Zaproszeni goście spóźnili się. |
| playIn dieser Kneipe befinden sich nur betrunkene Männer. | W tej knajpie znajdują się tylko pijani mężczyźni. |
| playDas besprochene Thema war sehr interessant. | Omówiony temat był bardzo interesujący. |