Zaimek nieokreślony - język niemiecki
Zaimki nieokreślone występują jako podmiot w zdaniach, w których wykonawca czynności jest bliżej nieokreślony. W celu nadania zdaniu charakteru ogólnej ważności używany jest nieodmienny zaimek man, który można przetłumaczyć w połączeniu z czasownikiem w 3. osobie liczby pojedyńczej jako "się". Zdania te występują tylko w czasie teraźniejszym. Man występuje tylko z czasownikiem w 3. osobie liczby pojedyńczej.
| playIn Polen trinkt man viel Bier. | W Polsce pije się dużo piwa. |
| playHier spricht man nur Deutsch. | Tutaj mówi się tylko po niemiecku. |
| playIn der Schule lernt man Mathe. | W szkole uczy się matematyki. |
| playAn der Bushaltestelle wartet man auf einen Bus. | Na przystanku czeka się na autobus. |
Zaimka man używamy także w zdaniach, gdy wykonawca czynności nie jest istotny lub, gdy nie można go zidentyfikować. Chodzi tu przede wszystkim o zdania opisujące konkretne fakty, w których czasownik może wyrażać wszystkie czasy.
| playMan hat ihm seinen Wagen gestohlen. | Ukradziono mu samochód. |
| playMan zeigte mir den Weg zum Bahnhof. | Pokazano mi drogę do dworca. |
Man występuje także w zdaniach z czasownikami modalnymi, wyrażających nakaz, zakaz, pozwolenie, czy też powinność. Są to następujące czasowniki:
| playkönnen | móc |
| playdürfen | mieć pozwolenie |
| playsollen | powinien |
| playmüssen | musieć |
A oto przykłady:
| playHier darf man nicht parken. | Tu nie wolno parkować. |
| playMan sollte mich darüber informieren. | Należało mnie było o tym poinformować. |
| playDas kann man nicht essen. | Tego nie można zjeść! |
| playMan muss immer vorsichtig sein. | Trzeba byś zawsze ostrożnym. |
Aby wyrazić wykonawcę czynności jako jedną osobę, ale bez konkretnego określania jej funkcji, mówimy:
| playjemand | ktoś |
| playniemand | nikt |
Zarówno jemand (ktoś) jak i niemand (nikt) odmieniają się przez przypadki w dwojaki sposób. Należy pamiętać, że oba te zaimki występują tylko w liczbie pojedyńczej! Wzór odmiany wygląda następująco:
| jemand | niemand | |
| N. | playjemand | playniemand |
| G. | playjemandes | playniemandes |
| D. | playjemandem/ jemand | playniemandem/ niemand |
| A. | playjemanden/ jemand | playniemanden/ niemand |
A oto przykłady zdań:
| playJemand hat mir ein Traumbuch geschenkt. | Ktoś podarował mi sennik. |
| playHat jemand nach mir gefragt? Nein, niemand. | Czy ktoś o mnie pytał? Nie, nikt. |
| playDas habe ich niemand(em) gesagt! | Nikomu tego nie powiedziałam! |
| playHast du jemand(en) getroffen? | Spotkałeś kogoś? |
Należy pamiętać, iż w języku niemieckim nie ma podwójnego zaprzeczenia. Jeśli w zdaniu występuje niemand (nikt) nie można użyć nicht (nie). Dla porównania kilka przykładów:
| playNiemand besucht mich. | Nikt mnie nie odwiedza. |
| playNiemand mag ihn. | Nikt go nie lubi. |
| playKannst du es bitte niemandem sagen? | Możesz tego nikomu nie mówić? |
Jak rodzajnik określony i posiadające liczbę mnogą odmieniają się następujące zaimki:
| liczba pojedyncza | playjeder | playjede | playjedes |
| każdy | każda | każde | |
| playmancher | playmanche | playmanches | |
| niektóry | niektóra | niektóre | |
| liczba mnoga | playalle | playmanche | |
| wszyscy | niektóre |
O ile wcześniej wymienione zaimki zastępowały rzeczownik, zarówno jeder (każdy) jak i mancher (niektóry) mogą występować same lub przy rzeczowniku w miejscu rodzajnika. Jeśli pamiętamy o odmianie przez przypadki i zmianie końcówki, wówczas użycie powyższych zaimków nie powinno sprawić problemu:
| playManchen Männern kann man nicht vertrauen. | Niektórym mężczyznom nie można ufać. |
| playJeder Hund muss regelmäßig geimpft werden. | Każdy pies musi być regularnie szczepiony. |
| playKennst du alle Bundesländer in Deutschland? | Znasz wszystkie landy w Niemczech? |
| playDas weiß jeder. | To wie każdy. |
| playNicht alle kennen den früheren Namen von Myanmar. | Nie wszyscy znają wcześniejszą nazwę Mayanmaru. |
Sporą grupę stanowią zaimki nieosobowe składające się z dwóch części: nieodmiennego irgend (tłumaczone jako przyrostek -kolwiek) i drugiej części mogącej ulegać odmianie lub też nie. Wydaje się skomplikowane, ale po przypatrzeniu się poniższym przykładom, na pewno uda się to rozszyfrować:
| playirgendwer | ktokolwiek |
| playirgendjemand | ktokolwiek/ktoś |
| playirgendeiner | ktokolwiek/ktoś |
| playirgendetwas | cokolwiek |
| playirgendwie | jakkolwiek |
| playirgendwann | kiedykolwiek |
| playirgendwo | gdziekolwiek |
Odmianie ulegają tylko te zaimki, które posiadają element dający się odmieniać. Będą to więc: irgendwer, irgendjemand, irgendeiner (ktokolwiek). Poniżej znajduje się odmiana irgendwer i irgendjemand, które nie posiadają liczby mnogiej i brzmią tak samo dla wszystkich rodzajów. Odmiana irgendeiner następuje według wzoru odmiany niżej opisanego zaimka einer.
| irgendwer | irgendjemand | |
| N. | playirgendwer | playirgendjemand |
| G. | playirgendwessen | playirgendjemandes |
| D. | playirgendwem | playirgendjemand (em) |
| A. | playirgendwen | playirgendjemand (en) |
Jeśli jest mowa o jednej osobie z grupy, lub o jednej rzeczy z wielu, służą do tego zaimki:
| rodzaj męski |
playeiner | jakiś |
| rodzaj żeński |
playeine | jakaś |
| rodzaj nijaki |
playeines | jakieś |
| liczba mnoga |
playwelche | jakieś |
przy przeczeniach zaimki te brzmią:
| rodzaj męski |
playkeiner | żaden |
| rodzaj żeński |
playkeine | żadna |
| rodzaj nijaki |
playkeines | żadne |
| liczba mnoga |
playkeine | żadne |
Powyższe zaimki odmieniają się tak jak rodzajnik określony i zajmują w zdaniu miejsce rzeczownika. Wygląda to w następujący sposób:
| rodzaj męski |
rodzaj żeński |
rodzaj nijaki |
liczba mnoga |
|
| N. | playeiner | playeine | playeins | playwelche |
| playkeiner | playkeine | playkeins | playkeine | |
| G. | playeines | playeiner | playeines | playwelcher |
| playkeines | playkeiner | playkeines | playkeiner | |
| D. | playeinem | playeiner | playeinem | playwelchen |
| playkeinem | playkeiner | playkeinem | playkeinen | |
| A. | playeinen | playeine | playeins | playwelche |
| playkeinen | playkeine | playkeins | playkeine |
Dla przykładu kilka zdań:
| playWarten Sie auf den Bus? -Ja,es kommt aber keiner. | Czeka Pan na autobus? -Tak, ale żaden nie nadjeżdża. |
| playIch brauche einen Kuli. -Ich habe einen. | Potrzebuję długopisu. -Mam jakiś. |
| playGibt es hier eine Toilette? -Ja, dort gibt es eine. | Czy jest tu jakaś toaleta? -Tak, tam jest jakaś. |
| playGibt dir dein Freund Blumen? - Ja, er gibt mir welche. | Czy twój przyjaciel daje ci kwiaty? -Tak, daje mi jakieś. |
| playEine Ohrfeige hat noch keinem geschadet. | Spoliczkowanie jeszcze żadnemu nie zaszkodziło. |
| playSind Sie Polizist? -Nein, aber dort steht einer. | Czy jest Pan policjantem? -Nie, ale tam jakiś stoi. |
| playIch suche neue Schuhe. -Hast du schon welche gefunden? | Szukam nowych butów. -Znalazłaś już jakieś? |
Obszerną grupę stanowią pozostałe zaimki mogące występować wraz z rzeczownikiem (zamiast rodzajnika) lub bez rzeczownika. Są to:
| playetwas | coś |
| playnichts | nic |
| playalles | wszystko |
| playein paar | kilka |
| playein bisschen | trochę |
| playviel | dużo |
| playwenig | mało |
| playeinige | kilka |
| playmehrere | liczni/liczne |
| playein wenig | trochę |
| playsämtlich | wszelki/wszystkie |
Przykłady użycia w zdaniach:
| playBrauchst du noch etwas? | Potrzebujesz jeszcze czegoś? |
| playIch habe schon alles. | Mam już wszystko. |
| playKennst du einen Indianer? -Ja, ich kenne mehrere. | Znasz jakiegoś Indianina? -Tak, znam wielu. |
| playHat er noch ein bisschen Hoffnung? | Czy on ma jeszcze trochę nadzieji? |
| playPeter hat wenig Geduld. | Peter ma mało cierpliwości. |
| playIn der Disko habe ich einige Damen kennengelernt. | W dyskotece poznałem kilka kobiet. |
| playHast du nichts dagegen? | Nie masz nic przeciwko? |
| playDer Lehrer gab mir ein paar Tipps. | Nauczyciel dał mi kilka wskazówek. |
| playDer Euro wird in sämtlichen Ländern der EU eingeführt. | Euro będzie wprowadzone we wszystkich krajach unii europejskiej. |
| playIch will ein Auto kaufen, ich habe aber zu wenig Geld. | Chcę kupić samochód, mam jednak za mało pieniędzy. |
| playIn dieser Ausgabe befinden sich sämtliche Gedichte von Schiller. | W tym wydaniu znajdują się wszystkie wiersze Schillera. |