Zaimek wskazujący - język niemiecki
Zaimki wskazujące, jak sama nazwa mówi, wskazują na jakiś konkretny przedmiot. W zdaniu zajmują one miejsce rodzajnika i tak jak rodzajnik ulegają odmianie przez przypadki i rodzaje. W języku niemieckim rozróżniamy następujące zaimki wskazujące:
odmieniające się tak jak rodzajnik określony:
rodzaj męski | |
playdieser | ten |
playder | ten |
playjener | tamten |
rodzaj żeński | |
playdiese | ta |
playdie | ta |
playjene | tamta |
rodzaj nijaki | |
playdieses | to |
playdas | to |
playjenes | tamto |
liczba mnoga | |
playdiese | te/ci |
playdie | te/ci |
playjene | tamte |
Czym różnią się zaimki wskazujące der, die, das od rodzajnika określonego? Tylko tym, ze zaimki wskazujące są akcentowane a rodzajnik określony nie. Odmiana, z wyjątkiem dopełniacza (der Genitiv) pozostaje bez zmian. Dopełniacz wygląda tak oto:
rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki | liczba mnoga |
playdessen | playderer | playdessen | playderer |
A tak oto wygląda zastosowanie powyższych zaimków wskazujących w zdaniach. Należy pamiętać, że ich końcówki uzależnione są od przypadku, w którym występują.
playDieser Mann begrüßt mich immer. | Ten mężczyzna zawsze mnie wita. |
playDieser Hund bellt lauter als jener. | Ten pies szczeka głośniej niż tamten. |
playDieses Kind ist sehr klein. | To dziecko jest bardzo małe. |
playDer Frau gehört jenes Auto. | Do tej kobiety należy tamto auto. |
playIch bin mir dessen bewußt. | Jestem tego świadoma. |
playWo sind die Aussagen derer, die am Tatort waren? | Gdzie są zeznania tych, którzy byli w miejscu zdarzenia? |
Do zaimków wskazujących należą także zaimki odmieniające się nieco inaczej niż rodzajnik określony. Są to:
rodzaj męski | |
playder selbe | ten sam |
playder gleiche | taki sam |
playder jenige | ten (konkretny) |
rodzaj żeński | |
playdie selbe | ta sama |
playdie gleiche | taka sama |
playdie jenige | ta |
rodzaj nijaki | |
playdas selbe | to samo |
playdas gleiche | takie samo |
playdas jenige | to |
liczba mnoga | |
playdie selben | te same/ci sami |
playdie gleichen | takie same/tacy sami |
playdie jenigen | te/ci |
Pierwsza część tych zaimków czyli der/die/das/die odmienia się jak rodzajnik określony a druga część jak przymiotnik po rodzajniku określonym. Oto wzór odmiany:
rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki | liczba mnoga | |
N. | der selbe | die selbe | das selbe | die selben |
der gleiche | die gleiche | das gleiche | die gleichen | |
der jenige | die jenige | das jenige | die jenigen | |
G. | des selben+s | der selben | des selben+s | der selben |
des gleichen+s | der gleichen | des gleichen+s | der gleichen | |
des jenigen+s | der jenigen | des jenigen+s | der jenigen | |
D. | dem selben | der selben | dem selben | den selben+n |
dem gleichen | der gleichen | dem gleichen | den gleichen+n | |
dem jenigen | der jenigen | dem jenigen | den jenigen+n | |
A. | den selben | die selbe | das selbe | die selben |
den gleichen | die gleiche | das gleiche | die gleichen | |
den jenigen | die jenige | das jenige | die jenigen |
Użycie tych zaimków w zdaniach wygląda następująco:
playHier wohnen Menschen derselben Herkunft. | Tutaj mieszkają ludzie tego samego pochodzenia. |
playDas Buch kann nur demjenigen verkauft werden, wer alte Bücher sammelt. | Ta książka może zostać sprzedana tylko temu, kto zbiera stare książki. |
playDen gleichen Fehler macht man nur ein Mal. | Taki sam błąd popełnia się tylko jeden raz. |
playWir sind alle Opfer desselben Regimes. | Wszyscy jesteśmy ofiarami tego samego reżimu. |
playIch habe die gleiche Idee wie er. | Mam taki sam pomysł jak on. |
playWir gedenken denselben Kriegstoten. | Wspominamy tych samych poległych w wojnie. |
playSind Sie derselben Meinung wie ich? | Czy są Państwo tego samego zdania co ja? |
playWie lautet der Name desjenigen, der diesen Antrag stellt? | Jak brzmi nazwisko tego, który składa ten wniosek? |
playDas musst du demjenigen sagen, der dafür zuständig ist. | Musisz to powiedzieć temu, kto jest za to odpowiada. |
playHans fährt in die Altstadt immer mit demselben Bus. | Hans jeździ na Stare Miasto zawsze tym samym autobusem. |
playAlle ihre Klamotten haben die gleiche Farbe. | Wszystkie jej ubrania mają taki sam kolor. |
playDiejenigen, die noch keinen Studentenausweis haben, sollten sich sofort melden. | Ci, którzy nie mają jeszcze legitymacji studenckiej powinni się natychmiast zgłosić. |
playIn dieser Umfrage befinden sich immer dieselben Fragen. | W tej ankiecie znajdują się zawsze te same pytania. |
playAm Abend gehe ich in das selbe Kino wie gestern. | Wieczorem idę do tego samego kina co wczoraj. |
playDas Insulin muss regelmäßig, zu derselben Uhrzeit gespritzt werden. | Insulina musi być wstrzykiwana regularnie, o tej samej porze. |
playMit dem gleichen Argument hat der Hersteller alle seine Gegner überzeugt. | Takim samym argumentem producent przekonał wszystkich swoich przeciwników. |
playEs ist immer das gleiche Lied! | Zawsze ta sama śpiewka! |
playMagst du zwei mal denselben Film anschauen? | Lubisz dwa razy oglądać ten sam film? |
playDie Frau gefällt denjenigen Männern, die blondes Haar bei Frauen am wichtigsten finden. | Ta kobieta podoba się tym mężczyznom, którzy uważają blond włosy za najważniejsze u kobiet. |
playHier taucht immer das gleiche Problem auf. | Tutaj pojawia się zawsze ten sam problem. |
Nieco inaczej odmienia się zaimek wskazujący ein solcher (taki). Jak widać jedną jego część stanowi rodzajnik nieokreślony, czyli będzie się ona odmieniała tak jak rodzajnik nieokreślony. Druga zaś część tego zaimka otrzyma końcówki charakterystyczne dla przymiotnika odmienianego po rodzajniku nieokreślonym. Będzie to wyglądało jak poniżej:
rodzaj męski | rodzaj żeński | rodzaj nijaki | liczba mnoga | |
N. | playein solcher | playeine solche | playein solches | playsolche |
G. | playeines solchen+s | playeiner solchen | playeines solchen+s | playsolcher |
D. | playeinem solchen | playeiner solchen | playeinem solchen | playsolchen+n |
A. | playeinen solchen | playeine solche | playein solches | playsolche |
Ostatnim zaimkiem wskazującym jest zaimek selbst (sam, sama, samo, same, sami). Brzmi on dla wszystkich rodzajów, osób i przypadków tak samo. Drugą jego będącą w użyciu formą jest selber, mające dokładnie takie samo znaczenie i zastosowanie (i oczywiście nie ulegające jakiejkolwiek odmianie), lecz występujące częściej w mowie potocznej. Samo selbst uważane jest za formę bardziej literacką.
playDu musst es selber machen. | Musisz to zrobić sam. |
playDer Chef hat es selber nicht gewusst. | Szef sam tego nie wiedział. |
playIhr seid selber schuld. | Sami jesteście sobie winni. |
playWir haben selbst zwei Hunde. | Sami mamy dwa psy. |
playHans, hast du diese Übungen selbst gemacht? | Hans, sam zrobiłeś te ćwiczenia? |